فجر زیر سایه کرونا خبرنگاران - هوای اصفهان

به گزارش هوای اصفهان، جشنواره سال جاری، جشنواره بازیگران بود. فیلم ها برای باور پذیر کردن داستان ها و موقعیت های شان مسئولیت زیادی به دوش بازیگران گذاشته بودند و به جز مواردی معدود، بازیگران حتی در نقش های فرعی نیز به خوبی از عهده کار بر آمده بودند.

گروه دانشگاه هوای اصفهان،سارا حائری؛ جشنواره بین المللی فیلم فجر، مهم ترین جشنواره سینمایی ایران که هر ساله در میانه بهمن ماه در شهر تهران برگزار می گردد؛ سال جاری نیز با وجود نگرانی ها و شائبه ها، در سایه کرونا و در شرایطی متفاوت از تمام دوره های قبل، با استقبالی کمتر نسبت به سال های گذشته برگزار گردید.

در جشنواره سی و نهم فیلم فجر، آنچه موجب تمایز فیلم های خوب از متوسط و معمولی می شد، قدرت بازیگران، کوشش برای تعریف کردن داستان های تازه و توانایی کارگردان ها برای خلق موقعیتی چالش برانگیز بود. همچنین با ریز شدن در جزئیات اجرائی نظیر فیلمبرداری و صداگذاری، می توان دریافت سینمای ایران طی چند سال اخیر پیشرفتی قابل قبول داشته و راستا رو به رشدی را می پیماید.

در انتظار شگفتی سازان، در غیاب پیشکسوتان

یکی از ویژگی های مهم که رقابت سال جاری جشنواره را جدی تر می کرد، حضور کم رنگ کارگردانان پیشکسوت و قدیمی و حضور متکثر فیلم اولی ها بود، که حدود نیمی از فیلم های جشنواره سال جاری را شامل می شد. این ویژگی، جشنواره سال جاری را تبدیل به فرصتی برای عرض اندام فیلمسازان گمنام اما شگفتی ساز کرد.

سالِ بازیگران

جشنواره سال جاری، جشنواره بازیگران بود. فیلم ها برای باور پذیر کردن داستان ها و موقعیت های شان مسئولیت زیادی به دوش بازیگران گذاشته بودند و به جز مواردی معدود، بازیگران حتی در نقش های فرعی نیز به خوبی از عهده کار بر آمده بودند.

داستان های تازه و حضور ژانرهای متفاوت

در بسیاری از آثار به نمایش در آمده در جشنواره سال جاری شاهد به تصویر کشیده شدنِ داستان هایی بودیم که در پی ساخت دنیایی جدید و محیط هایی تازه بودند؛ از این رو تنوع محیط و موضوعات باعث می شد هر یک از فیلم ها تفاوتی اساسی با دیگری داشته باشند و شباهت میان آن ها موجب خستگی بیننده نگردد.

علاوه بر این در میان فیلم های به نمایش درآمده در ویترین جشنواره کمتر رد و نشانی از واقع گرایی افراطی سال های اخیر بود و این همان دستاوردی است که در سال سخت کرونا، نمی توان نادیده اش گرفت. پروبال دریافت عنصر تخیل در داستان پردازی در بخش قابل توجهی از فیلم ها مشهود بود. عنصری که سینمای ایران و مخاطبانش در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری به آن احتیاج دارند. بازگشت سینماگران ایرانی به دنیای خیال که مورد تأکید داوران فجر قرار گرفته را می توان از امتیازات ویژه این دوره از جشنواره فجر قلمداد کرد.

در راستای همین ویژگی هم فرضیه تک ژانری بودن سینمای ایران به چالش کشیده شده و شاهد آثاری در ژانرهای مختلف بودیم. نبود هیات انتخاب در جشنواره سال جاری سبب شده علاوه بر حضور درام ، شاهد چندین فیلم در گونه کودک، یک فیلم در حوزه وحشت، چند فیلم در حوزه دفاع مقدس، یک انیمیشن، یک کار اکشن و چندین فیلم در حوزه سینمای کمدی باشیم.

موقعیت های چالش برانگیز

از دیگر ویژگی های جشنواره فیلم فجر سال جاری، خلق موقعیت های چالش برانگیز، جسارت پرداختن به آن و به خاتمه رسیدن آنها بود. موقعیت ها و دوراهی های موجود در فیلم های جشنواره سال جاری چنان چالش برانگیزند که در بسیاری موارد موجب برداشت های متناقض و متفاوت هواداران و منتقدان فیلم ها شده. این اتفاق نشان می دهدکه قصه گویی و خلق موقعیت های دراماتیک هنوز هم می تواند سینما را به موضوعی مهم برای بحث و اندیشه تبدیل کند.

کیفیتِ فنی بالا

در اختیار داشتنِ امکانات سخت افزاری نظیر جدیدترین دوربین ها و نرم افزاری نظیر بهترین برنامه های تدوین و توانایی و خلاقیت استفاده از آن ها در جشنواره سال جاری ثابت کرد سینمای ایران حداقل در بخش فنی چیزی از سینمای روز دنیا کم ندارد. به طور مثال نورپردازی و بازی با سایه روشن ها در فیلم روشن؛ تدوینِ سکانس هایِ پرتشویشِ ابلق و جنگیِ تک تیرانداز نمونه هایی از این توانایی بالا و خلاقیت های فنی در فیلم های جشنواره سی و نهم فیلم فجر بودند.

فاجعه محتوایی دولتی

در کنار ویژگی ها و توفیقاتی که جشنواره سال جاری نسبت به سال های پیش داشت، اما جشنواره سال جاری به خوبی سال های قبل نبود؛ در این راستا، نکات منفی نیز به چشم می خورد که ضروری است مورد تامل و بحث قرار گیرند. یکی از آن نکات، فراوری چند فیلم سیاه و تلخ در سینمای ایران است، به طوری که در خاتمه چهار فیلم از این جشنواره، قهرمان اصلی خودکشی می نماید.

با توجه به اینکه اغلب این فیلم های سیاه با حمایت دولتی ساخته شده اند، این سؤال مطرح می گردد که چرا بخش های دولتی به این فیلم ها یاری نموده و از آن ها حمایت اقتصادی داشته اند؟ این سؤال بزرگی است که متولیان امر باید جوابگوی آن باشند. زیرا زمانی که چرخه سینماها فعال گردد این سموم وارد جامعه می گردد و ضروری است از آن ها پرسیده گردد که چرا به فراوری چنین سموم فرهنگی برای جامعه یاری نموده اند؟ اگر فیلم های جشنواره را آیینه ای از سینمای ایران در نظر بگیریم، یک فاجعه اتفاق افتاده است.

در مجموع می توان گفت سینمای ایران در سال خاتمهیِ قرن در راستا تازه ای قرار گرفته است، جسارت پرداختن به موضوعات تازه و خلق موقعیت هایِ غامض را به دست آورده و در بخش فنی توانایی لازم برایِ ورود به عرصه های جدیدی را دارد. از سوی دیگر بازیگرانی در اختیار دارد که می توانند به شخصیت هایی پیچیده جان دهند. شاید نتیجه کار به شکل کلی مورد قبول همگی نباشد اما نباید فراموش کرد که این تازه شروع راه است. سینمای ایران در آستانه ورود به وادی های دیگری است که در دهه نود امکان یا علاقه ورود به آن ها وجود نداشت.

سارا حائری - کارشناسی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط هوای اصفهان نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.