برای شرایط مختلف جوی خود را آماده کنیم، سیلاب ها خاک حاصلخیز 100 ساله را با خود می برند

به گزارش هوای اصفهان، به اعتقاد دبیر ستاد توسعه فناوری های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به طور قطع نمی توانیم اعلام کنیم وارد دوره ترسالی و یا خشکسالی شده ایم، ولی می توان خاطرنشان کرد که ما با طبیعت به گونه ای بد، غیر طبیعی، بخشی و غیر علمی رفتار کردیم که باعث به هم خوردن سیستم شده و سیلی که در استان لرستان شاهدیم نتیجه بارش در این استان طی هفته گذشته بوده که حدود 120 تا 160 میلی متر یعنی حدود یک سوم متوسط بارندگی های استان بوده است و باید خود را برای شرایط مختلف جوی آماده کنیم.

برای شرایط مختلف جوی خود را آماده کنیم، سیلاب ها خاک حاصلخیز 100 ساله را با خود می برند

دکتر نادرقلی ابراهیمی در گفت وگو با هوای اصفهان، با اشاره به اثرات تغییر اقلیم در زمین، گفت: تغییر اقلیم در همه دنیا از جمله ایران اتفاق افتاده است و این تغییرات، مجموعه شرایط اقلیمی از جمله ریزش های جوی، میزان بارش ها و سرما و گرما را تحت تاثیر قرار داده است.

وی اضافه نمود: از آن جایی که قسمت اعظم کشور ایران از نظر تقسیم بندی اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک دنیا قرار گرفته است، زمان ریزش های جوی در فصول مختلف تغییر یافته، ضمن آنکه ریزش هایی که رخ می دهد، با شدت های زیاد در مدت کم است.

ابراهیمی خاطر نشان کرد: به عنوان مثال در استان لرستان در طی هفته گذشته بارشی به میزان حدود 120 تا 160 میلی متر اتفاق افتاده است و این میزان زیاد است و حدود یک سوم متوسط بارندگی های استان است.

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی معاونت علمی در پاسخ به این سوال که آیا وارد دوره ترسالی و یا خشکسالی شده ایم، تاکید نمود: در این زمینه هیچ کس به طور قطع نمی تواند اظهار نظر کند، ولی آنچه که می توان بر روی آن صحه گذاشت، موضوع تغییر اقلیم و ایجاد شرایط غیر عادی جوی است که در کل کره زمین با دخالت های بی جای بشر و به هم خوردن تعادل هیدرولوژی و اقلیم در حال رخ دادن است.

وی تاکید نمود: ما بر این اساس باید خود را برای شرایط مختلف جوی آماده کنیم که یکی از اثرات شاخص آن وقوع سیل است. ماه گذشته سیل در سیستان و بلوچستان رخ داد و اکنون شاهد وقوع سیل در استان لرستان هستیم.

به گفته ابراهیمی در بارش های استان سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان در مدت زمان کمی حدود 70 تا 130 میلی متر بارندگی رخ داد و بر اثر این بارش ها تعداد زیادی از شهرها و روستاهای این استان ها تحت تاثیر اثرات مخرب سیل قرار گرفتند. در شرایطی که با وجود هوتک ها و خوشاب ها که دانش ارزشمند و فناوری بالای نیاکان ما در بلوچستان هستند و متاسفانه به بوته فراموشی سپرده شده و تخریب شده اند، سیل به جای نعمت به نقمت تبدیل شد.

وی اضافه نمود: در جنوب شرق کشور دانش و فناوری بومی به نام هوتگ و خوشاب وجود داشت. این ها گودال های بزرگی هستند که به صورت سنتی آب سیلاب ها را به وسیله شق نهرها جمع آوری و آب ها را به دل زمین راهنمایی نموده و از این طریق تغذیه طبیعی سفره های زیر زمینی با سیلاب انجام می گردد و از سوی دیگر آب کشاورزان و احشام را تامین می کردند، ولی به بسکمک از این فرصت ها توجه نشده و از بین رفته اند که البته با هماهنگی مدیران مربوط در استان موضوع احیای این سازه ها با مشارکت مردم و به وسیله شرکت های دانش بنیان در دست پیگیری است.

بارش های حدی چالش جدید کشور

ابراهیمی با بیان اینکه در حال حاضر بارش های حدی به طور غیر عادی رخ می دهد و شرایط جدیدی را برای کشور ایجاد نموده است، گفت: در مورد رودهای کشکان و خرم رود در استان لرستان و ادامه آن ها که حدود 10 تا 12 میلیارد لیتر آب را وارد استان خوزستان می نماید، بحث مدیریت آب و ساماندهی رودخانه ها و حوضه های آبخیرداری و توجه به بالادست بسیار مهم است.

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی معاونت علمی اضافه نمود: در این راستا در این ستاد مطالعات ارزشمند و کاربردی در زمینه پهنه بندی و تهیه نقشه های سیل مناطق مختلف کشور از جمله لرستان، گلستان و خوزستان داشته ایم و نقشه های پهنه بندی مناطق سیلابی با دوره بازگشت 50 ساله را تهیه و ارائه نموده ایم و این فرصت را داشتیم و داریم که بر اساس سطح ارتفاع آب در دوره های بازگشت 50 ساله تعیین کنیم که تا چه حدودی حریم رودخانه ها رعایت و عملیات آبخوان داری، پخش سیلاب و آبخیزداری انجام گردد تا مسائل ناشی از سیل به حداقل رسیده و یا رخ ندهد.

وی با تاکید بر اینکه برای مقابله با سیل راهکارهای علمی وجود دارد، خاطر نشان کرد: مهمترین چالش بارش های شدید برای مراتع کشور، فرسایش آبی است.

ابراهیمی با بیان اینکه ما در کنار فرسایش بادی، فرسایش آبی نیز داریم، گفت: فرسایش آبی موجب می گردد که خاک حاصلخیز زراعی و مرتعی کشور از دست برود، در حالی که دوره بازفراوری و تجدید حیات خاک حاصلخیز چند ده سال و بعضا 100 ساله است تا یک سانتی متر خاک زراعی فراوری گردد.

وی اضافه نمود: از سوی دیگر به دلیل عدم مدیریت صحیح در حوضه آبخیز موجب شده که پوشش های گیاهی از دست برود. پوشش گیاهی از هر نوع چه به صورت بوته ای و چه به صورت درختی در زمان بارندگی به صورت اسفنج عمل می نماید و آب را جذب نموده و اجازه ایجاد رواناب ها را نمی دهد.

به گفته وی، در صورتی که پوشش گیاهی نباشد، به سرعت ایجاد رواناب می نماید و در نتیجه فرسایش رخ می دهد و خاک زراعی و مرتعی ارزشمند ما از دست خواهد رفت.

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی معاونت علمی اضافه نمود: در استان سیستان و بلوچستان برخی فرسایش های خندقی شدید به نام گرگرو وجود دارد و در سیلاب های اخیر این گرگروها به دلیل بارش های شدید آنقدر عمیق و تعریض شده اند که قسمت اعظم خاک زراعی در حاشیه و بستر را از منطقه خارج نموده و یا به سمت دریای عمان راهنمایی می نمایند و این امر شرایط مورفولوژی منطقه را تغییر داده و از نظر زیست محیطی تغییرات عمده ای را ایجاد نموده است.

پیشنهاد برای مدیریت بحران آبی

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی به بیان راهکارهای مدیریت منابع آب پرداخت و گفت: استفاده از انواع روش های بیولوژیکی، مکانیکی، آبخیزداری، پخش سیلاب و آبخوان داری و حفظ رطوبت خاک در حوضه های بالادستی از جمله راهکارهای مدیریت منابع آب است و در صورت جاری شدن سیل نیز می توان با استفاده از ظرفیت های خشکه رودها، نیز قسمت اعظمی از رواناب ها را مهار کرد.

ابراهیمی، احداث سدهای زیر زمینی و احداث سازه های کوچک آبخیزداری را از دیگر راهکارهای کنترل سیل دانست و گفت: علاوه بر آن باید پوشش گیاهی در بالادست با روش هایی چون بذرپاشی با پهپاد و یا به وسیله جوامع محلی و مرتع داران با بوته کاری تقویت گردد.

وی تضمین پایداری این روش ها در مدیریت سیلاب را در گرو اجرای آن توسط مردم دانست و گفت: اگر دستگاه های متولی دولتی هر چند که بزرگترین اقدامات را انجام دهند، اما جوامع محلی در برنامه ریزی و اجرای آن مشارکت نداشته باشند، قطعا برنامه های کنترل سیل به هدف نخواهد رسید و پایدار نمی ماند.

نقش تالاب های خشک در کنترل سیل

دبیر ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی در مورد نقش تالاب های خشک در مهار سیل، گفت: یکسری تالاب های طبیعی مانند گاوخونی، بختگان، میقان و یا دریاچه ارومیه بخش عمده ای از رواناب های ناشی از سیل را جذب می نمایند، ولی شرایط اتفاق افتاده به دلیل بر هم خوردن نظام حوزه آبخیز به گونه ای است که بخش عمده ای از سیلاب به این نواحی نمی رسند و یا اگر به این تالاب ها برسند، در طول راستا شرایطی ایجاد می گردد که انتظارات ما برآورده نمی گردد.

ابراهیمی ادامه داد: به طور طبیعی بیشتر دشت ها و تالاب های استان خوزستان با مسائل مختلفی روبرو هستند که فعالیت های غیر متعارف برون و درون کشور این تالاب ها را خشک و به کانون های ریز گرد تبدیل نموده است. اگر چه با همت مردم و بخش های اجرایی طی سه سال گذشته یکی از بزرگترین کانون های گرد و غبار در جنوب شرق اهواز کنترل و مدیدیت شد.

وی ایجاد انواع سازه ها با کارنمودهای غیر متعارف با شرایط هیدرولیکی در رودخانه ها و تصرف حرایم رودها و انحراف آب را از جمله دلایل ایجاد تخریب ناشی از رفتار سیل نام برد و گفت: ما نمی توانیم با آب، بازی کنیم؛ بلکه باید با آب به گونه ای رفتار کنیم که شرایطی علیه نظام طبیعی ایجاد نگردد. ولی در حال حاضر ما با طبیعت به گونه ای بد، غیر طبیعی، بخشی و غیر علمی رفتار نموده ایم که باعث به هم خوردن سیستم شده است. هر چند هنوز دیر نیست و می توانیم با استفاده از دانش بومی و نوین و کارکرد عقلانیت به دور از تعصبات بخشی و در یک نگاه جامع همه اجزا را در قالب طرح جامع مدیریت حوزه آبخیز با هم و مکمل هم دیده و به کمک خدا و همت والای مردم ایران طرحی نو در اندازیم.

منبع: خبرگزاری ایسنا

به "برای شرایط مختلف جوی خود را آماده کنیم، سیلاب ها خاک حاصلخیز 100 ساله را با خود می برند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "برای شرایط مختلف جوی خود را آماده کنیم، سیلاب ها خاک حاصلخیز 100 ساله را با خود می برند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید